Հայաստանի առողջարանային քաղաքները
Հայաստանը հարուստ է տեսարժան վայրերով, զբոսաշրջային ու հանգստի գոտիներով:
Հայաստանի որոշ վայրեր վերածվել առողջարանային քաղաքների, որոնք ամեն տարի ունենում են բազմաթիվ թե՛ տեղացի, ու թե՛ արտերկրից ժամանած հյուրեր:
Հայաստանի առողջարանային քաղաքներ այցելողներն օգտվում են ոչ միայն առողջարանների առաջարկած ծառայություններից, այլև լիարժեք հանգստի պայմաններից, որ ստեղծված են այդ քաղաքներում գործող հյուրանոցներում, հանգստյան տներում:
Առողջության վերականգնման համար Հայաստանում գործում են բազմաթիվ առողջարաններ՝ Դիլիջանում, Արզնիում, Հանքավանում, Ջերմուկում:
Ջերմուկ
Տարվա բոլոր եղանակներին լիարժեք հանգստի, բուժման, մարզաձևերի համար բարենպաստ կլիմայական ու բնական պայմանների առկայությունը միշտ դեպի Ջերմուկ է ձգել առողջարանային հանգստի սիրահարներին։
Ջերմուկ առողջարանային քաղաքը հիմնադրվել է 1935թ.-ին: Ջերմուկն առաջին կարգի ջրաբուժական և կլիմայական հանգստավայր է, գտնվում է Հայաստանի հարավ-արևելքում, ծովի մակարդակից 1980-2080մ բարձրության վրա: Այստեղ կլիման լեռնային է, ամառը զով է, ձմեռը՝ երկարատև և ձյունառատ։ Արևափայլի տևողությանը կազմում է տարեկան 2300 ժամ։ Օդի օրական միջին ջերմաստիճանը գարնանը՝ +0.4°C, ամռանը՝ +15.3°C, աշնանը՝ +4.9°C, ձմռանը՝ -9°C։
Ջերմուկը որպես առողջարանային քաղաք այսօր հայտնի է ոչ միայն Հայաստանում, այլև արտասահմանում և հանգստացողներին ու զբոսաշրջիկներին է առաջարկում բազմազան ու բազմաթիվ ծառայություններ՝ թե՛ առողջարանային, թե՛ հյուրանոցային, և թե՛ պանսիոնատային:
Ջերմուկը հայտնի է իր ըմպելասրահով, որտեղ կարելի է խմել տարբեր ջերմաստիճանների բուժիչ հանքային ջուրը: Քաղաքում գործում են հանգստի ու ժամանցի համար նախատեսված բազմաթիվ օբյեկտներ՝ մարզահրապարակների, կինոթատրոն, պատկերասրահ, բարեր ու սրճարաններ:
Արզնի առողջարանային քաղաք-հանգստավայրը գտնվում է ծովի մակերևույթից 1250 մ բարձրության վրա, Հրազդան գետի կիրճում, Երևանից դեպի հյուսիս 23 կմ հեռավորության վրա:
Արզնիում կլիման ցամաքային է՝ մեղմ ձմեռ (միջին ջերմաստիճանը հունվար ամսին` -5°C), զով, հաճելի ամառ (միջին ջերմաստիճանը հուլիս ամսին` +22°C), և երկարատև, տաք աշուն: Արևային օրերը տարվա մեջ կազմում են 2236 ժամ: Արզնու հիմնական բուժիչ գործոններն են ածխաթթվաքլորիդահիդրոկարբոնատանատրիումային ջրերը, ինչպես նաև լեռնային տեղանքի կլիմայական պայմանները՝ ցածր բարոմետրիկ ճնշումով:
Դիլիջան քաղաքին որպես առողջարան 1958 թ. տրվել է հանրապետական ենթակայության քաղաքի կարգավիճակ։ 1996 թ.-ից Դիլիջանը որպես Հայաստանի վարչական միավոր մտնում է Տավուշի մարզի մեջ։
Դիլիջանի տարածքում կան 2 տասնյակ հանքային աղբյուրներ, որոնք ունեն երկաթ-հիդրոկարբոնատա-քլորիդ-նատրիումակալցիումական բաղադրություն։ Սովորաբար Դիլիջանը համեմատվում է շվեյցարական հանրահռչակ Դավոս առողջարանի և վրացական Աբաստումանի հետ։
Որպես առողջարանային քաղաք Դիլիջանը հայտնի է նաև նրանով, որ այնտեղ առաջինն է հիմնադրվել առողջարան՝ 1921 թ.:
Հանքավանը բալնեոկլիմայական առողջավայր է: Գտնվում է Հայաստանի Կոտայքի մարզում, Երևանից 85 կմ դեպի հյուսիս: Հանքավան առողջարանային գոտին գտնվում է Մարմարիկ գետի գեղատեսիլ կիրճում, բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ 1900 մ։ Շուրջբոլորը անտառապատ լեռներ են։ Հանքավանում կլիման մեղմ է, ամառը՝ չափավոր տաք (հուլիս-օգոստոսի միջին ջերմաստիճանը՝ 16-18°C), ձմեռը՝ չափավոր ցուրտ (հունվարի միջին ջերմաստիճանը՝ -7°C), արևափայլքի տևողությունը՝ տարեկան 2200 ժ, տեղումները՝ 660 մմ։ Հանքավանի բուժիչ հիմնական միջոցներն են՝ լեռնային կլիման և «Հանքավան» հանքային ջուրը։